#ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ หรือ #PCOS 

#ประจำเดือนมาทุกเดือนทำไมไม่ท้องสักที !? 

#ประจำเดือนขาดก็ไม่ได้เกิดจากการตั้งครรภ์อย่างเดียวนะ!?

ปัญหาใกล้ตัวผู้หญิงที่ไม่ควรมองข้าม

วันนี้มาทำความรู้จักภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ

หรือชื่อภาษาอังกฤษยาวๆว่า polycystic ovarian syndrome หรือ #PCOS นั่นเอง

เป็นโรคที่พบได้บ่อยถึงร้อยละ 10 ของสตรีไทย

เป็นโรคที่มีความซับซ้อน เข้าใจยาก

บอกคนไข้ทีไรคนไข้ก็จะงงๆตลอด

วันนี้ หมอโอ อ.พญ. อรวิน วัลลิภากร มีคำตอบมาฝากกันค่ะ 

สาเหตุ ปัจจุบันมีการศึกษาพบแล้วภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบเกี่ยวข้องกับปัจจัยทางพันธุกรรม

หรือการทำงานที่ผิดปกติของแสดงออกยีนในเซลล์ของรังไข่เองเป็นหลัก

ร่วมกับปัจจัยทางเชื้อชาติ ปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมหรือหลายๆ ปัจจัยร่วมกัน เช่น ภาวะอ้วน เป็นต้น

อาการ “ประจำเดือนขาด ไม่ตั้งครรภ์ อ้วน หน้ามัน ขนดก”

      1. ไข่ไม่ตกหรือเซลล์ไข่มีการเจริญเติบโตที่ผิดปกติ โตช้า หรือไม่สมบูรณ์

ส่งผลให้ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ และนำมาสู่ภาวะมีบุตรยากจากไข่ไม่ตกนั่นเอง

เมื่อเปรียบเทียบกับคนปกติ นื่ 1 เดือนจะมีไข่โตเดือนละ 1 ฟอง

โดยจะมีขนาดใหญ่ที่สุดประมาณ 2 เซ็นติเมตรและตกช่วงกลางรอบเดือน

รอการปฏิสนธิหากมีเพศสัมพันธ์ ในสตรีที่มีภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบจะมีไข่แย่งกันเจริญเติบโตที่ละหลายๆฟอง

เมื่ออัลตราซาวน์จะเห็นเซลล์ไข่แย่งกันโตทีละสิบสิบฟองต่อรอบ

แต่ไม่เจริญเติบโตและไม่ตกตามปกติ ส่งผลให้ไม่มีประจำเดือน

แต่ที่ร้ายกว่านั้น เยื่อบุโพรงมดลูกที่ปกติต้องหลุดลอกออกมาทุกเดือน

แต่ค้างอยู่ในโพรงมดลูกเนื่องจากไข่ไม่ตกในคนไข้

จะส่งผลให้มีเลือดออกผิดปกติ กระปริบกระปรอย หรือมีประจำเดือนออกเยอะๆทุก 2-3 เดือนได้

อย่างไรก็ตามการหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูกดังกล่าวจะไม่สมบูรณ์

หมายถึงจะมีเซลล์บางส่วนหลงเหลืออยู่ ส่งผลให้เพิ่มความเสี่ยงมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกได้ (น่ากลัวมาก)

 2. มีความผิดปกติของระดับหรือการทำงาน ของ ฮอร์โมนเพศชาย

ทำให้มีอาการแสดงออก คือ หน้ามัน สิวขึ้นง่าย ขนดก เป็นต้น

จากการที่เซลล์ไข่ที่เจริญเติบโตมีหลายฟอง

เปลือกไข่ที่เจริญเติบโตมากมายหลายใบนั้นจะมีเซลล์ที่ทำหน้าที่สร้างฮอร์โมนเพศชาย

ทำให้เมื่อเปรียบเทียบกับสตรีปกติ ผู้ที่เป็นโรคจะมีฮอร์โมนเพศชายเกิน

ทำให้หน้าไม่ใส หมองคล้ำ มีสิว มีหนวดเคราและขนขึ้นตามแขนขา

ผมมันและร่วงเป็นหย่อมๆได้

แต่ที่ร้ายกว่านั้นฮอร์โมนเพศชายที่มากเกินไปจะส่งผลให้อ้วนลงพุง

มีพุงง่ายกว่าปกติ ระดับไขมันในเลือดสูงได้ ซึ่งมีความอันตรายมากกว่าแค่ไม่สวยนะคะ 

      3. มีความผิดปกติของการทำงานของฮอร์โมนอินซูลินซึ่งเกี่ยวข้องกับขบวนการเผาผลาญน้ำตาลกลูโคสในร่างกาย

ทำให้มีความเสี่ยงในการเกิดโรคเบาหวาน

ซึ่งบ้างก็ว่าความผิดปกติของยีนดังกล่าวเป็นเหตุมากกว่าเป็นผลของภาวะนี้ค่ะ

เพราะฉะนั้นหากมีประวัติคนในครอบครัวเป็นเบาหวาน

ต้องยิ่งเฝ้าระวังภาวะนี้มากยิ่งขึ้นปอีกค่า

การตรวจวินิจฉัย 

การวิจนิจฉัยส่วนมากขึ้นกับประวัติและอาการแสดงดังกล่าวข้างต้นเป็นหลัก

เมื่อเข้ามาพบคุณหมออาจต้องมีการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม

ได้แก่ เจาะเลือดเพื่อแยกโรคจากภาวะอื่นๆที่มีอาการคล้ายๆกันหรือทำให้ไข่ไม่ตกได้

เช่น ฮอร์โมนไทรอยด์ผิดปกติ ฮอร์โมนน้ำนมผิดปกติ

ร่วมกับการตรวจยืนยันดูภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ

โดยการอัลตราซาวน์ ซึ่งสามารถตรวจได้ทั้งทางหน้าท้องและช่องคลอด

การดูแลรักษา

1. ลดน้ำหนัก ให้อยู่เกณฑ์สมส่วน ช่วยลดความผิดปกติที่เกิดจากฮอร์โมนเพศที่สร้างจากเซลล์ไขมัน ช่วยให้การทำงานของรังไข่ดีขึ้น โดยมีรายงานการศึกษาวิจัยทางการแพทย์พบว่าการลดน้ำหนักลงเพียงร้อยละ 5-10 ของน้ำหนักตัวก็ทำให้การทำงานของรังไข่กลับมาปกติได้ถึงร้อยละ 50
2. ออกกำลังการเพิ่มมวลกล้ามเนื้อ ช่วยลดภาวะดื้ออินซูลิน ทำให้การเผาผลาญพลังงานดีขึ้น รวมถึงการทำงานของรังไข่ดีขึ้นด้วยค่ะ
3. สำหรับสตรีที่ไม่ต้องการมีบุตร แนะนำพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อรับฮอร์โมนปรับให้มีการหลุดลอกตัวของเยื่อบุโพรงมดลูกอย่างเหมาะสม เพื่อป้องกันการเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก โดยอาจรับยาปรับประจำเดือน หรือยาคุมกำเนิดตามความเหมาะสม 
4. สำหรับสตรีที่ต้องการมีบุตร แนะนำพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อรับยากระตุ้นไข่รูปแบบรับประทานหรือรูปแบบฉีดอย่างเหมาะสม
5. อาหารเสริมหรือยาอื่นๆ 

• ในกรณีที่ผู้ป่วยมีภาวะดื้ออินซูลินแล้วมีรายงานว่าการรับยาในกลุ่มรักษาเบาหวาน จะช่วยให้การเผาผลาญน้ำตาลดีขึ้น ไขมันในเลือดลดลง ลดความเสี่ยงที่จะเป็นเบาหวานในอนาคตได้ 
• ในสตรีที่มีบุตรยาก พบว่าการเสริม inositol หรือวิตามินบี 9 Co-enzyme Q-10 ช่วยเพิ่มคุณภาพของเซลล์ไข่ เพิ่มโอกาศการตั้งครรภ์ ลดความเสี่ยงแท้งบุตรได้ 

อย่างไรก็ตาม #ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ หรือ #PCOS

ถือเป็นโรคเรื้อรังที่ต้องได้รับการดูแลและติดตามรักษาอย่างต่อเนื่อง

ไม่ควรซื้อยารับประทานเอง หรือขาดการรักษา

เนื่องจากส่งผลต่อสุขภาพในระยะยาวของสาวๆแน่ๆค่ะ

หากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม

มักก่อให้เกิดภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกหนาตัวผิดปกติ มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก ไขมันในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง และเบาหวานในช่วงอายุ 35-40 ปีได้ค่า

บทความจาก อ.พญ. อรวิน วัลลิภากร

อาจารย์สูตินรีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเวชศาสตร์การเจริญพันธ์

ประจำภาควิชาสูติศาสตร์นรีเวชวิทยา

คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี

และ co-founder อันดาวินคลินิก

ได้มีโอกาศอันดีร่วมพูดคุยและตอบคำถามกับคุณเฟิร์น YouTuber ชื่อดังจากช่อง @108life มาฟังกันได้เลยค่า

#andawinclinic #อรวินวัลลิภากร #สิวฮอร์โมน #ประจำเดือนขาด #ไข่ไม่ตก #ดื้ออินซูลิน #108life